Sortowanie
Źródło opisu
IBUK Libra
(93)
Katalog księgozbioru
(1)
Forma i typ
E-booki
(93)
Książki
(1)
Dostępność
dostępne
(1)
Placówka
Wypożyczalnia
(1)
Autor
Bednarska Marlena
(1)
Bokszański Zbigniew
(1)
Czyżewski Marek
(1)
Dzieduszyńska Danuta
(1)
Dzierżek Jan
(1)
Forysiak Jacek
(1)
Hamilton Craig
(1)
Hereźniak Janusz
(1)
Jabłkowska Joanna
(1)
Kulpińska Jolanta
(1)
Lutyńska Krystyna
(1)
Płuciennik Jarosław
(1)
Roman Małgorzata
(1)
Starosta Paweł
(1)
Tanaś Sławoj
(1)
Tomalski Przemysław
(1)
Warzywoda-Kruszyńska Wielisława
(1)
Wróblewski Michał
(1)
Śliz Agnieszka
(1)
Rok wydania
2010 - 2019
(80)
2000 - 2009
(14)
Kraj wydania
Polska
(94)
Język
polski
(78)
angielski
(16)
Temat
Turystyka
(1)
Gatunek
Praca zbiorowa
(85)
94 wyniki Filtruj
E-book
W koszyku
Forma i typ
Gatunek
Acta Archaeologica Lodziensia" to najstarsza w łódzkim ośrodku naukowym archeologiczna seria wydawnicza, istniejąca już od ponad pół wieku. Charakteryzują ją i wyróżniają na polskim rynku wydawnictw archeologicznych szczególnie dwa aspekty: integracyjny charakter i szeroki zakres tematyczny. Publikowane w niej prace są autorstwa pracowników różnych instytucji głównie środkowopolskiego środowiska naukowego: Uniwersytetu Łódzkiego, Polskiej Akademii Nauk, muzeów regionu. Różnorodność tematyczna obrazuje możliwości badawcze i aktualne trendy nowoczesnej, szeroko pojętej archeologii. Ramy chronologiczne obejmują bardzo szeroki zakres czasowy od epoki kamienia po współczesność. Liczne prace, które się dotychczas w niej ukazały, poświęcone były nie tylko archeologii sensu stricto, ale, co szczególnie ważne dla łódzkiego ośrodka archeologicznego, chlubiącego się szkołą archeologii pogranicza, także i problematykom styku archeologii z innymi dyscyplinami naukowymi: historią, historią nauki i techniki, architekturą, bronioznawstwem historycznym, historią sztuki. Zdecydowana większość opublikowanych pozycji to nie schematyczne, proste sprawozdania z realizowanych przez autorów badań, lecz opracowania powstałe w wyniku wieloletnich studiów nad tematem. Nie dziwi więc że są to najczęściej jedne z najważniejszych pozycji w dorobku wielu autorów, które zaważyły na ich karierze naukowej.
Ta pozycja jest dostępna przez Internet. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.
Dostęp do treści elektronicznej wymaga posiadania kodu PIN. Po odbiór kodu PIN zapraszamy do biblioteki.
E-book
W koszyku
Forma i typ
Gatunek
Dwadzieścia lat temu w wigilijny poranek zmarł nagle profesor dr hab. Andrzej Nadolski – wybitny mediewista, archeolog, bronioznawca. Był człowiekiem wyjątkowego formatu. Jego życiorys odzwierciedla skomplikowane dzieje minionych dziesięcioleci, a Jego spuścizna naukowa do dziś wpływa na kształt pasji naukowych kolejnych pokoleń badaczy. Urodził się w Krakowie 26 listopada 1921 r. w rodzinie kultywującej tradycje patriotyczne, doceniającej potrzebę znajomości rodzimej historii, kultury oraz przyrody. Kilka miesięcy przed wybuchem drugiej wojny światowej uzyskał maturę w Gimnazjum im. Księcia Józefa Poniatowskiego w Warszawie. Od stycznia 1942 r. walczył w oddziałach Armii Krajowej obwodu grójeckiego „Głuszec”. Zaraz po zakończeniu wojny, w 1945 r. rozpoczął studia archeologiczno-historyczne, początkowo na Uniwersytecie Jagiellońskim, następnie na Uniwersytecie Łódzkim. Tu w 1949 r. otrzymał tytuł magistra filozofii w zakresie prehistorii, a w 1951 r. stopień doktora na podstawie rozprawy Studia nad uzbrojeniem polskim w X, XI i XII wieku (Łódź 1954). Praca ta stała się fundamentalnym dziełem polskiej szkoły bronioznawstwa historycznego, które do dziś, mimo upływu już ponad pół wieku, w wielu aspektach zachowuje aktualność. W 1962 r. mianowany został profesorem nadzwyczajnym, w 1970 r. otrzymał nominację na profesora zwyczajnego. Pracę zawodową rozpoczął w 1946 r. w Zakładzie Prehistorii Uniwersytetu Łódzkiego. Na uczelni tej pełnił liczne funkcje, był. m.in. kierownikiem Katedry Archeologii, w latach 1965-1968 prorektorem, a następnie od 1968 do 1969 r. rektorem. Prowadził wykłady także i na innych uczelniach: w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych, w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim i Uniwersytecie im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. Jako „professeur associéé” wykładał w École des Hautes Études en Sciences Sociales w Paryżu. Równolegle do działań dydaktycznych od 1949 r. uczestniczył w pracach badawczych Kierownictwa Badań nad Początkami Państwa Polskiego, przekształconego conego w 1953 r. w Instytut Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk (obecnie: Instytut Archeologii i Etnologii PAN). Od 1961 r., aż do momentu przejścia na emeryturę w 1991 r. pełnił funkcję kierownika Zakładu Archeologii Polski Środkowej IHKM (dziś: Ośrodek Badań nad Dawnymi Technologiami IAE PAN). Profesor Andrzej Nadolski był autorem ponad dwustu publikacji, w tym kilkunastu książek; wieloletnim redaktorem naczelnym „Acta Archaeologica Lodziensia”, założycielem i redaktorem „Fasciculi Archaeologiae Historicae”, nauczycielem wielu archeologów, pod Jego kierunkiem powstało kilkadziesiąt prac magisterskich i 10 doktorskich, kierował badaniami archeologicznymi wielu stanowisk (m.in. grodzisko i kolegiata w Tumie pod Łęczycą, grodziska w Czermnie nad Huczwą i Spicymierzu nad Wartą, wieś średniowieczna w Drácy w Burgundii, pobojowisko grunwaldzkie). Był członkiem licznych polskich i zagranicznych towarzystw i komitetów naukowych. Uhonorowano go szeregiem odznaczeń: m.in. Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polsk oraz Krzyżem Partyzanckim. Te podstawowe fakty biograficzne nie są w stanie oddać rozległych horyzontów Jego zainteresowań. Nieprzeciętna erudycja Andrzeja Nadolskiego w zakresie poznania kultury materialnej średniowiecza czy szeroko pojętej wojskowości, przejawiała się także w jego działalności popularyzatorskiej. Obok ogromnej wiedzy odznaczał się bowiem umiejętnością jasnego wywodu, zrozumiałego dla szerokich rzesz słuchaczy. Z wielką przyjemnością uczestniczył więc w pracach wystawienniczych, wygłaszał odczyty, współpracował nawet z twórcami filmowymi. By jednak suchość zwięzłych biogramów, w różnych miejscach publikowanych, wzbogacić barwami wielości pasji i różnorodności działań Profesora Andrzeja Nadolskiego w dwudziestą rocznicę śmierci grono Jego przyjaciół, kolegów, uczniów podjęło inicjatywę zorganizowania konferencji naukowej mu poświęconej.
Ta pozycja jest dostępna przez Internet. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.
Dostęp do treści elektronicznej wymaga posiadania kodu PIN. Po odbiór kodu PIN zapraszamy do biblioteki.
E-book
W koszyku
Forma i typ
Gatunek
Tomasz Kurasiński, Kalina Skóra Słowo wstępne ........5 Marcin S. Przybyła Społeczne hierarchie i archeologiczne rankingi grobów. Dyskusja w oparciu o analizy dwóch cmentarzysk z końca epoki brązu w Polsce południowej .....7 Jacek Woźny Przestrzeń cmentarzysk pradziejowych w teorii i praktyce archeologicznej ...............29 Katarzyna Czarnecka W środku paradnej tarczy. Ciekawy grób z cmentarzyska kultury przeworskiej w Czersku, pow. piaseczyński ...................35 Kalina Skóra Trup nieobecny?... czyli o brakujących szczątkach kostnych w grobach kultury wielbarskiej ........45 Joanna Zagórska-Telega, Jacek Pikulski Uwagi na temat rozplanowania przestrzennego cmentarzyska w Michałowicach. Możliwości interpretacji funkcji obiektów rowkowych .................69 Elżbieta Dąbrowska W kościele czy poza kościołem – lokalizacja pochówków w Polsce piastowskiej .............81 Michał Dzik Uwagi o funkcji i symbolice konstrukcji wczesnośredniowiecznych grobów w obudowach kamiennych .............87 Leszek Gardeła, Kamil Kajkowski Groby podwójne w Polsce wczesnośredniowiecznej. Próba rewaluacji ..................103 Andrzej Janowski Przestrzeń rozświetlona. Znaleziska świec i wosku w grobach komorowych na terenie Europy Środkowowschodniej.........................121 Joanna Kalaga Groby z płytami na cmentarzysku przy kościele pod wezwaniem św. Mikołaja w Wiślicy. Aspekt archeologiczny i społeczny ..............131 Andrzej Krzyszowski Naczynia ceramiczne i wiaderka klepkowe z wczesnopiastowskiego cmentarzyska w Sowinkach k. Poznania ..............137 Tomasz Kurasiński Grotem w dół, grotem w górę. Deponowanie włóczni w grobach wczesnośredniowiecznych na ziemiach polskich .....................159 Marian Rębkowski Cmentarz w chrześcijańskiej przestrzeni średniowiecza........................191 Anna Wrzesińska, Jacek Wrzesiński Kto się nie leni, zrobi złoto z kamieni – osełki w grobach wczesnego średniowiecza ......................197 Paweł Duma Groby przestępców na Śląsku w świetle najnowszych badań archeologicznych ..............225
Ta pozycja jest dostępna przez Internet. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.
Dostęp do treści elektronicznej wymaga posiadania kodu PIN. Po odbiór kodu PIN zapraszamy do biblioteki.
E-book
W koszyku
Forma i typ
Gatunek
"Acta Archaeologica Lodziensia" to najstarsza w łódzkim ośrodku naukowym archeologiczna seria wydawnicza, istniejąca już od ponad pół wieku. Charakteryzują ją i wyróżniają na polskim rynku wydawnictw archeologicznych szczególnie dwa aspekty: integracyjny charakter i szeroki zakres tematyczny. Publikowane w niej prace są autorstwa pracowników różnych instytucji głównie środkowopolskiego środowiska naukowego: Uniwersytetu Łódzkiego, Polskiej Akademii Nauk, muzeów regionu. Różnorodność tematyczna obrazuje możliwości badawcze i aktualne trendy nowoczesnej, szeroko pojętej archeologii. Ramy chronologiczne obejmują bardzo szeroki zakres czasowy od epoki kamienia po współczesność. Liczne prace, które się dotychczas w niej ukazały, poświęcone były nie tylko archeologii sensu stricto, ale, co szczególnie ważne dla łódzkiego ośrodka archeologicznego, chlubiącego się szkołą archeologii pogranicza, także i problematykom styku archeologii z innymi dyscyplinami naukowymi: historią, historią nauki i techniki, architekturą, bronioznawstwem historycznym, historią sztuki. Zdecydowana większość opublikowanych pozycji to nie schematyczne, proste sprawozdania z realizowanych przez autorów badań, lecz opracowania powstałe w wyniku wieloletnich studiów nad tematem. Nie dziwi więc że są to najczęściej jedne z najważniejszych pozycji w dorobku wielu autorów, które zaważyły na ich karierze naukowej.
Ta pozycja jest dostępna przez Internet. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.
Dostęp do treści elektronicznej wymaga posiadania kodu PIN. Po odbiór kodu PIN zapraszamy do biblioteki.
E-book
W koszyku
Forma i typ
ZARYS TREŚCI Praca dotyczy analizy paleogeograficznej fragmentów Pojezierza Suwalskiego, Pojezierza Dobrzyńskiego, Wysoczyzny Drohickiej i wybranych dolin Tatr Wysokich w czasie ostatniego zlodowacenia. Rozważania oparto na analizie geomorfologicznej, geologicznej, badaniach geoelektrycznych i datowaniach osadów, głównie metodą kosmogenicznego chloru-36. Na tle ogólnych informacji odnośnie rozwoju ostatniego zlodowacenia na kontynencie europejskim przedstawiono położenie oraz najważniejsze cechy rzeźby i budowy geologicznej wybranych obszarów, a następnie omówiono najciekawsze zagadnienia dotyczące ich paleogeografii. W części końcowej dokonano korelacji zdarzeń odczytanych na badanych obszarach oraz przeprowadzono dyskusję na temat historii ostatniego zlodowacenia w Polsce. Wykazano, że lobowa transgresja ostatniego lądolodu na obszar Pojezierza Suwalskiego skutkowała pozostawieniem niewielkich obszarów wolnych od lodu. Na podstawie wieku chlorowego poziomów głazowiska w Bachanowie odczytano zróżnicowanie tempa erozji. Przedstawiono nowy scenariusz przebiegu deglacjacji Pojezierza Dobrzyńskiego. Wykazano ścisły związek przebiegu procesów geologicznych w plejstocenie z budową podłoża. Opisano przykład struktur peryglacjalnych poza zasięgiem lądolodu ostatniego zlodowacenia na Wysoczyźnie Drohickiej, odczytanych na podstawie profilowania geoelektycznego. Dokonano korelacji osi klinów z lineamentami powierzchni w okolicach ich występowania. Daty chlorowe uzyskane dla osadów lodowcowych w Tatrach wykorzystane zostały do próby odtworzenia rozwoju lodowców od wczesnego Vistulianu* po początek holocenu. Podkreślono, że przebieg ostatniego zlodowacenia w Polsce zależał nie tylko od globalnych zmian klimatycznych, ale w dużym stopniu także od regionalnych i lokalnych warunków klimatycznych, morfologicznych i geologicznych.
Ta pozycja jest dostępna przez Internet. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.
Dostęp do treści elektronicznej wymaga posiadania kodu PIN. Po odbiór kodu PIN zapraszamy do biblioteki.
E-book
W koszyku
Forma i typ
ZARYS TREŚCI Praca dotyczy dynamiki lądolodu oraz wieku i chronologii zdarzeń glacjalnych w lobie płockim podczas vistulianu. Rozważania nad obecnością ostatniego lądolodu skandynawskiego w rejonie Kotliny Płockiej mają długą historię, lecz dotychczas brak jest zgodności co do liczby, rangi i wieku nasunięć lądolodu, jak i charakteru glacjacji. Kompleksowe badania sedymentologiczne, datowania luminescencyjne osadów oraz analizę mezostrukturalną deformacji glacitektonicznych przeprowadzano w kilkunastu odsłonięciach. Szczegółowym kartowaniem geologicznym objęto strefy glacimarginalne, maksymalnego zasięgu ostatniego lądolodu (LGM) oraz położonych na jego zapleczu pasm pagórkowatej wysoczyzny: Czamanin–Otmianowo–Paruszewice (preLGM-1) i Izbica Kujawska–Pagórki Chodeckie–Szewo–Korzeń Królewski (preLGM-2). Analizowano rzeźbę glacjalną na bazie numerycznego modelu terenu DTED2, a także odtworzono ukształtowanie i litologię podłoża lądolodu. Wykluczono możliwość wkroczenia lądolodu w rejon Kotliny Płockiej we wczesnym i środkowym vistulianie. Wykazano, że podczas ostatniego zlodowacenia lądolód tylko raz nasunął się na obszar SE Kujaw, Kotliny Płockiej i południowej części Pojezierza Dobrzyńskiego, co nastąpiło między 22,9 a 18,7 ka BP. Zdarzenie to skorelowano z fazą poznańską stadiału głównego zlodowacenia wisły. Lądolód przekroczył zasięg starszej fazy, leszczyńskiej, formując lob płocki znaczący maksimum ostatniego zlodowacenia w centralnej Polsce na linii: Korzecznik – Przedecz – Kubłowo – Walentowo – Kamienna – Antoniewo – Sokołów – Osiny – Szczawin – Gąbin – Mijakowo – Goślice – Zągoty. Wpływ na dynamikę lądolodu w lobie płockim miały uwarunkowania lokalne: topografia terenu, warunki hydrologiczne podłoża oraz termika stopy lądolodu. Transgresja przebiegała z krótkimi postojami na liniach przeszkód topograficznych w rejonie pasm preLGM-1 oraz preLGM-2. Pasma uważane dotychczas za formy recesyjne, to moreny pchnięte przekroczone przez lądolód (preLGM-1) lub ciągi stożków glacimarginalnych, zawierających fragmenty previstuliańskich form marginalnych (preLGM-2). Określono, że tego typu poprzeczna megalineacja utworzona została w strefie frontalnej szybko przemieszczającego się lądolodu. Lądolód w lobie płockim cechował się ciepłym ustrojem bazalnym, jedynie w brzeżnej strefie podczas LGM spąg lądolodu płatowo miał charakter zimny. Dominującym mechanizmem ruchu lodu w okresie poprzedzającym rozwój drenażu kanałowego i stabilizacji czoła lądolodu na linii LGM był poślizg bazalny, powodujący wydatny wzrost prędkości, a także ciągłe deformacje podłoża. Geometria kierunków ruchu mas lodowych w lobie płockim miała charakter wachlarzowy, charakterystyczny dla brzeżnej strefy strumienia lodowego. Oszacowano, że miąższość lądolodu była mała (ca 100–300 m), a profil podłużny spłaszczony, właściwy dla lodowców wyprowadzających. Dynamika napływu mas lodowych oraz uzyskane parametry paleoglacjologiczne pozwoliły uznać, że lob płocki wykształcony został w zakończeniu szybkiego strumienia lodowego intensywnie zasilanego z zaplecza. Ten wyróżniający się w zarysie LGM element brzeżnej części lądolodu odpowiada głównej linii płynięcia lodu w dystalnej części strumienia Wisły. Wykazano przydatność kinetostratygrafii w rekonstrukcji paleogeograficznej zdarzeń glacjalnych.
Ta pozycja jest dostępna przez Internet. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.
Dostęp do treści elektronicznej wymaga posiadania kodu PIN. Po odbiór kodu PIN zapraszamy do biblioteki.
E-book
W koszyku
Forma i typ
ZARYS TREŚCI Przedstawiono wyniki badań nad zmiennością zasobów wód podziemnych zgromadzonych w płytkich poziomach wodonośnych województwa łódzkiego i terenów z nim sąsiadujących. W sensie hydrologicznym obszar ten obejmuje zlewnie drugiego rzędu: Bzury, Skrwy (lewej), Jeziorki, Pilicy, Warty po Poznań oraz niewielkie fragmenty zlewni sąsiednich. W badaniach uwzględniono 41 poziomów wodonośnych posiadających ciągłą, bądź dającą się uzupełnić, serię pomiarową o długości przynajmniej trzydziestu lat, mieszczącą się w wieloleciu 1951–2000. Wybrane zbiorniki wód podziemnych reprezentują w miarę pełne spektrum warunków fizycznogeograficznych i hydrogeologicznych badanego obszaru. Jednorodność serii pomiarowych została oceniona przy użyciu dwu testów statystycznych: nieparametrycznego (test serii) oraz parametrycznego (F–Snedecora). W dalszej części opisano dynamikę zasobów wód podziemnych. Na zmiany te składają się wahania krótkookresowe (scharakteryzowane na podstawie zmian tygodniowych położenia zwierciadła wody podziemnej), sezonowe oraz wieloletnie. Przeprowadzono również analizę ekstremalnych rocznych położeń zwierciadła wody podziemnej. Poziomy wodonośne badanego obszaru charakteryzują się słabo bądź bardzo słabo zaznaczoną sezonowością zmian ich wypełnienia. Wydaje się także, że większa zmienność roczna wiąże się, w badanej próbie, ze stosunkowo małą zasobnością zbiorników wód podziemnych. Te bardziej zasobne posiadają zdecydowanie dłuższe rytmy wahań. W środkowej Polsce, w przekroju wieloletnim, zaobserwowano względną trwałość wypełnienia poziomów wodonośnych. Ponad 70 % z nich nie wykazuje istotnych statystycznie tendencji do zmian położenia zwierciadła wody podziemnej. Rozkłady przestrzenne analizowanych charakterystyk nie wykazują wyraźnego uporządkowania. Zauważono jednak słabo zarysowaną tendencję do nieco innego kształtu i rytmu wahań występującą na obszarze odpowiadającym w dużej części zlewni Pilicy. Dotyczy to szczególnie wahań o większej częstotliwości. Otrzymane estymatory składowych dynamiki zasobów wód podziemnych skonfrontowano z podstawowymi charakterystykami hydrogeologicznymi i geograficznymi poziomów wodonośnych (średnią głębokością, izolacją poziomu od powierzchni, rodzajem wodonośca oraz podatnością na zanieczyszczenia). Istnienie ewentualnych powiązań między nimi sprawdzono przy pomocy testu χ2. Na większość cech dynamiki zwierciadła wody podziemnej najczęściej i najmocniej wpływa głębokość jego występowania. W największym stopniu różnicuje ona zachowanie poziomów wodonośnych w obrębie wahań sezonowych (wszystkie analizowane zmienne są od niej zależne), najmniejszy natomiast wpływ ma ona na skalę, kierunek i charakter wieloletnich tendencji stanu wypełnienia zbiorników wody podziemnej. Przeprowadzono również próbę typologii dynamiki zasobów płytkich wód podziemnych na badanym obszarze. Wykorzystano tu analizą składowych głównych wykonaną na podstawie macierzy kowariancji z odpowiednio dobranych danych wejściowych (konieczność posiadania przez nie podobnej wariancji). Pierwsze dwie składowe główne grupowano następnie hierarchiczną metodą Warda, a optymalną liczbę wydzielonych klas ustalono przy pomocy kryterium VRC. Ostatecznie wydzielono osiem typów dynamiki zasobów wód podziemnych. Poziomy wyróżnionych typów nie grupują się w przestrzeni, a charakter dynamiki zależy głównie od cech fizjograficznych zbiorników wody podziemnej. Zauważono również, że pewne zbiory cech poziomów wodonośnych są charakterystyczne dla określonego typu dynamiki.
Ta pozycja jest dostępna przez Internet. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.
Dostęp do treści elektronicznej wymaga posiadania kodu PIN. Po odbiór kodu PIN zapraszamy do biblioteki.
E-book
W koszyku
Forma i typ
ZARYS TREŚCI Praca dotyczy analizy intensywności procesów rzeźbotwórczych oraz zmian morfologicznych w młodszym dryasie w regionie łódzkim (środkowa Polska). Jako tło przedstawiono aktualny stan wiedzy na temat tego nagłego i krótkotrwałego w skali geologicznej ochłodzenia, a w szczególności problemy dotyczące jego przyczyn, parametrów klimatycznych oraz przegląd zagadnień chronostratygraficznych. Na podstawie historii rozwoju roślinności oraz dowodów geologicznych odtworzono stan środowiska w regionie łódzkim podczas młodszgo dryasu. Ochłodzenie charakteryzowało się spadkiem średniej temperatury najchłodniejszego miesiąca do –20 °C, najcieplejszego miesiąca do 10 °C przy narastającej suchości, znacznej aktywności aerodynamicznej oraz możliwym, przynajmniej lokalnie, powrocie wieloletniej zmarzliny. Panujące warunki sprzyjały intensyfikacji procesów rzeźbotwórczych, co jest odzwierciedlone dowodami morfologicznymi i geologicznymi i częstym odwróceniem właściwego późnemu vistulianowi dodatniego bilansu erozji na ujemny. Efekty morfogenetyczne młodszego dryasu przedstawiono na tle wcześniejszych etapów kształtujących rzeźbę regionu, poczynając od górnego plenivistulianu, na podstawie analizy osadów i form udokumentowanych w stanowiskach o zweryfikowanej, w świetle dostępnych danych, pozycji stratygraficznej. Ożywienie procesów zarejestrowano w trzech środowiskach sedymentacyjnych: stokowym, fluwialnym i eolicznym. W środowisku stokowym za najbardziej spektakularny obraz geologiczny młodszego dryasu uznano serię piasków drobnolaminowanych górnych, a morfologiczny – rozszerzenie zasięgu przestrzennego stref dolinnych w stosunku do stref wysoczyznowych. Stwierdzono powszechne zwiększenie aktywności hydrologicznej w środowisku fluwialnym, wyrażone obecnością różnych typów rozwinięcia koryta. Lokalnym wyrazem morfologicznym procesów w dolinach rzecznych jest terasa niska. Dla środowiska eolicznego, oprócz fazy przekształcania pagórków wydmowych, zwrócono uwagę na możliwość depozycji pokryw eolicznych. Obok świadectw dużej dynamiki ówczesnego środowiska naturalnego odnotowano przestrzenną różnorodność procesów w regionie łódzkim, którą uznano za rezultat różnic hipsometrycznych oraz lokalnego etapu ewolucji rzeźby. Dotychczasowy stan badań młodszego dryasu w regonie nie pozwolił na rozróżnienie pomiędzy lokalnymi lub regionalnymi i globalnymi przyczynami udokumentowanych zmian.
Ta pozycja jest dostępna przez Internet. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.
Dostęp do treści elektronicznej wymaga posiadania kodu PIN. Po odbiór kodu PIN zapraszamy do biblioteki.
E-book
W koszyku
Forma i typ
ZARYS TREŚCI W pracy przedstawiono charakterystykę geologiczną i geomorfologiczną wybranych torfowisk regionu łódzkiego oraz zebrano wyniki badań osadów biogenicznych udokumentowanych w ich misach. Szczegółowymi badaniami objęto szesnaście obiektów. W regionie przeważają torfowiska położone w dolinach, a tylko nieliczne zlokalizowane są w obrębie wysoczyzn. Część położona jest w obniżeniach towarzyszących formom eolicznym. Misy badanych torfowisk ukształtowały się w późnym vistulianie i holocenie dzięki procesom fluwialnym, eolicznym, stokowym oraz termokrasowym. Udokumentowano także misy o założeniach glacjalnych, przekształcone przez wymienione procesy w okresie vistulianu. Miąższość stwierdzonych osadów biogenicznych wyniosła od kilkudziesięciu centymetrów do ponad dwunastu metrów. W przebadanych stanowiskach stwierdzono kilka rodzajów gytii oraz gatunków torfów. Osady z wybranych stanowisk poddano analizom paleoekologicznym, geochemicznym oraz datowaniom bezwzględnym. Warunki geomorfologiczne i budowa geologiczna pozwoliły na określenie genezy obniżeń w których występują torfowiska. Wydzielono cztery grupy mis: położone w strefie wysoczyzn (o pochodzeniu glacjalnym), misy o pochodzeniu eolicznym, misy położone w martwych dolinach oraz misy położone w dnach aktywnych dolin rzecznych. Dla każdej z wydzielonych grup zaproponowano schemat rozwoju zbiornika (jeziornego i/lub torfowiskowego) od powstania do współczesnego etapu przekształceń antropogenicznych, którym podlegają wszystkie badane torfowiska regionu. Na podstawie zbadanych osadów biogenicznych wykonano opis zmian środowiska przyrodniczego regionu łódzkiego w ciągu ostatnich kilkunastu tysięcy lat. Najstarsze stwierdzone osady zostały złożone w schyłku górnego plenivistulianu, w misie torfowiska Żabieniec. Torfowisko to – jako jedyne z badanych stanowisk – posiada ciągły zapis zmian środowiska aż do współczesności. Późny vistulian reprezentują osady jeziorne lub torfy, zalegające w misach niemal wszystkich zbadanych torfowisk. W dwóch misach stwierdzono osady zaliczone do ocieplenia epe. W najstarszym dryasie powstały kolejne zbiorniki akumulacji biogenicznej, zarówno w otoczeniu form eolicznych, jak i w dolinach rzecznych. W większości osadów udokumentowano zapis zmian klimatycznych, paleohydrologicznych böllingu i allerödu oraz młodszego dryasu. Nowe dane holocenu uzyskano w osadach biogenicznych ze stanowisk położonych we wszystkich wyróżnionych grupach mis torfowisk. Tylko w kilku obiektach zapis ten był ciągły, zaś w pozostałych – sedentacja torfu była przerywana. Ponowny rozwój torfowisk nastąpił na końcu okresu subborealnego i w okresie subatlantyckim. Wszystkie z badanych torfowisk zostały przekształcone w wyniku działalności gospodarczej, zaś funkcjonujące w nich współcześnie zbiorowiska torfotwórcze często zajmują obszary poeksploatacyjne.
Ta pozycja jest dostępna przez Internet. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.
Dostęp do treści elektronicznej wymaga posiadania kodu PIN. Po odbiór kodu PIN zapraszamy do biblioteki.
E-book
W koszyku
Forma i typ
Gatunek
Oddawany do rąk Czytelników setny tom Acta Geogrphica Lodziensia, który jest wyjątkowym z dwóch powodów – z uwagi na „okrągły” numer, ale i okoliczność, z którą wiąże się jego powstanie. Prezentowany tom zawiera bowiem zbiór artykułów będących pokłosiem ogólnopolskiej Konferencji „Czynniki różnicowania rzeźby Niżu Polskiego”, która odbyła się w Uniejowie w czerwcu 2012 roku dla uczczenia jubileuszu urodzin Profesor Krystyny Turkowskiej – Redaktora serii Acta Geogrphica Lodziensia w ostatnim piętnastoleciu (1998–2012). Zamieszczone w bieżącym tomie artykuły nawiązują do tytułu uniejowskiej konferencji, niektóre wybiegają jednak poza obszar Polski, wpisując się w szeroki nurt tematyczny serii wydawniczej. Całość stanowi przegląd lokalnych/regionalnych badań nad ewolucją rzeźby i znaczeniem poszczególnych czynników morfotwórczych w jej zróżnicowaniu. W części artykułów, zagadnienie poligenezy i złożoności rzeźby przedstawione zostało na przykładzie wybranych stanowisk regionu łódzkiego, także tych prezentowanych w części terenowej konferencji. Redaktor tomu
Ta pozycja jest dostępna przez Internet. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.
Dostęp do treści elektronicznej wymaga posiadania kodu PIN. Po odbiór kodu PIN zapraszamy do biblioteki.
E-book
W koszyku
Forma i typ
Gatunek
7 czerwca bieżącego roku minęło czterdzieści lat od śmierci Profesora Jana Dylika: założyciela i organizatora łódzkiego ośrodka geograficznego, Dyrektora Instytutu Geografii UŁ (1958–1973), inicjatora i kierownika badań geomorfologicznych w regionie (1945–1973), założyciela i wieloletniego redaktora serii naukowych, m.in. „Acta Geographica Lodziensia” (od 1948) i „Biuletynu Peryglacjalnego” (1954–1999), twórcy łódzkiej szkoły peryglacjalnej, a przez 16 lat (1956–1972) Przewodniczącego Komisji Badań Peryglacjalnych Międzynaro-dowej Unii Geograficznej. Wymieniono tylko funkcje bezpośrednio związane z głównym kie-runkiem badawczym Jana Dylika, tj. z geomorfologią, a przede wszystkim geomorfologią peryglacjalną. Śmierć Profesora wstrzymała okres rozwoju łódzkiej szkoły peryglacjalnej, która była Jego dziełem i nie mogła nie odczuć braku Mistrza. Funkcję Dyrektora Instytutu Geografii UŁ przejęła Profesor Anna Dylikowa, dążąca do podtrzymania tradycji powstałych podczas blisko czterdziestu lat istnienia i rozwoju ośrodka. Pod koniec 1981 r., wobec zbliżającej się emerytury prof. dr Anny Dylikowej, złożona struktura Instytutu Geografii UŁ, w której miej-sce coraz trudniej znajdowały kolejne pokolenia geografów różnych specjalności, została do-stosowana do bieżących potrzeb i aspiracji coraz liczniejszych pracowników. W przypadku znacznego grona geomorfologów, zgrupowanych wcześniej w kierowanym przez Annę Dyli-kową Zakładzie Geomorfologii i Paleogeografii Czwartorzędu, znaczyło to podział na dwie jednostki. Powstał Zakład Geomorfologii, którego kierownictwo od października 1982 r. ob-jął Zbigniew Klajnert oraz Zakład (od 1991 r. Katedra) Badań Czwartorzędu, zorganizowany i kierowany od 1981 do 1994 r. przez Halinę Klatkową. W październiku 1994 r., w związku z przejściem na emeryturę Profesor Haliny Klatkowej, kierownictwo Katedry objęła Krystyna Turkowska. Dwie jednostki o podobnym profilu badawczym i dydaktycznym, w tym wspólnej specja-lizacji magisterskiej, przetrwały do początku roku akademickiego 2012/2013. Po po trzydzie-stu latach nastąpiły kolejne zmiany organizacyjne w geomorfologii łódzkiej. Od października 2012 r. niżej podpisana zakończyła pracę w UŁ. W celu ujednolicenia nazewnictwa struktury Instytutu Nauk o Ziemi Wydziału Nauk Geograficznych UŁ, powrócono do historycznej nazwy Katedra Geomorfologii i Paleogeografii; jej kierownictwo objął Juliusz Twardy. Wymienione zmiany, które bez mała zbiegły się z czterdziestą rocznicą śmierci Profesora, skłaniają do refleksji na temat dziedzictwa myśli badawczej Jana Dylika w Katedrze Badań Czwartorzędu (1981–2012). Zarys historii i główne kierunki badań w Katedrze przypomniano w aneksie do niniejszego tomu. Z faktu, że jest to jednocześnie niejako sprawozdanie z pełnio-nej funkcji kierownika za lata 1994–2012, wynika ograniczenie rozważań do prowadzonej jednostki i jej pracowników, co nie oznacza, że również badacze spoza Katedry, a nawet Uniwersytetu Łódzkiego, nie rozwijali idei Profesora. Jako punkt odniesienia dla oceny drogi badań geomorfologicznych w Katedrze Badań Czwartorzędu zaproponowano programowy artykuł J. Dylika „Rozwój myśli badawczej w łódzkim ośrodku geomorfologicznym” (8/1958 AGUL), którego przedruk rozpoczyna ni-niejszy tom. Następujące artykuły merytoryczne stanowią dalszy ciąg przykładów (po jubile-uszowym tomie 100/2012 AGL) z listy wątków realizowanych ostatnio w Katedrze Badań Czwartorzędu. Wraz z dwiema kończącymi listę pracami, w dużym stopniu opartymi na daw-nych doświadczeniach i wspomnieniach, mogą stać się one materiałem do przyszłych rozwa-żań nad kontynuacją twórczej myśli Jana Dylika przez kolejne roczniki geomorfologów. Prace realizowane w Katedrze Badań Czwartorzędu, w tym prawie bez wyjątku prace na stopień, były publikowane w „Acta Geographica Lodziensia” (por. tom 100/2012 AGL i bi-bliografię 1948–2012). Założona przez Jana Dylika seria Łódzkiego Towarzystwa Naukowe-go była redagowana w Katedrze Badań Czwartorzędu przez wszystkie lata istnienia jednostki (1981–2012). Obecna zmiana nazwy i kierownictwa Katedry ma jednocześnie charakter pokoleniowy, gdyż autorka jest ostatnią, kończącą pracę uczennicą Profesora Jana Dylika i bezpośrednim świadkiem sukcesów łódzkiej szkoły peryglacjalnej.
Ta pozycja jest dostępna przez Internet. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.
Dostęp do treści elektronicznej wymaga posiadania kodu PIN. Po odbiór kodu PIN zapraszamy do biblioteki.
E-book
W koszyku
Forma i typ
Gatunek
Prekursorką badań interdyscyplinarnych w łódzkim ośrodku geomorfologicznym była Profesor Anna Dylikowa. Współpraca badaczy reprezentujących różne obszary nauki została nawiązana pod-czas archeologicznych badań obozowisk ludności późnopaleolitycznej, które stwierdzono na po-wszechnie znanym stanowisku w Witowie, także w Skaratkach oraz w innych miejscach położonych w pradolinie warszawsko-berlińskiej. W badaniach interdyscyplinarnych, zwanych przez Prof. A. Dy-likową „badaniami zespołowymi”, następował samoistny podział ról, adekwatny do zakresu proble-matyki pojawiającej się na danym stanowisku. Geomorfolog analizował morfologię i strukturę wydm na których bytowali późnopaleolityczni myśliwi i zbieracze, archeolog badał odnalezione artefakty i obiekty, zaś paleobotanik studiował ewolucję roślinności w otoczeniu stanowiska na podstawie ko-palnych sporomorf. Trójosobowy zespół badaczy wydawał się w latach 50. i 60-tych ubiegłego wieku wystarczającym do kompleksowego spojrzenia na paleogeografię badanego stanowiska. Podkreślić należy, że współpraca naukowa była w ośrodku łódzkim bardzo często inicjowana przez archeologów skupiających się w trzech instytucjach – Muzeum Archeologicznym i Etnograficznym w Łodzi, Instytu-cie Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego oraz w Instytucie Historii Kultury Materialnej Polskiej Aka-demii Nauk. Taka organizacja badań utrzymywała się do końca XX wieku; analizy prowadzono ze zmienną intensywnością, w przeważnie niewielkich zespołach, niekiedy poszerzanych o innych specja-listów. Wielokrotnie konfrontowano świadectwa geomorfologiczne, archeologiczne, palinologiczne i wyniki radiometrycznych datowań osadów. Zazwyczaj ich wymowa była zbliżona, ale szczególnie wiele uczyły sytuacje, gdy geomorfolog, archeolog, paleobotanik i fizyk przedstawiali rozbieżne wyniki i wnioski. Sytuacje braku zgodności prowadzonych równolegle analiz specjalistycznych zmuszały do pogłębiania studiów literatury przedmiotu, sięgania do kolejnych źródeł i analiz, reinterpretacji da-nych. Paradoksalnie, rewizję panujących wówczas poglądów i postęp w paleogeografii udawało się uzyskać właśnie w sytuacji sprzeczności wyników poszczególnych analiz, która na początku badań wydawała się niemożliwa do pokonania, a później okazywała się jedynie pozorna. Istotny przełom w badaniach interdyscyplinarnych w ośrodku łódzkim nastąpił w pierwszej deka-dzie XXI wieku w związku z eksploracją unikalnego, małego torfowiska wysoczyznowego „Żabieniec”, położonego na Wzniesieniach Łódzkich w odległości kilku kilometrów na północ do podłódzkich Brze-zin. Tym razem inicjatywa badawcza była po stronie badaczy z Instytutu Nauk o Ziemi Uniwersytetu Łódzkiego, a obiekt torfowiskowy w którym zostały zbadane osady o miąższości blisko 16,5 m, dawał nadzieję na kompleksowe odtworzenie zmian środowiskowych obejmujących Wzniesienia Łódzkie po-między górnym plenivistulianem a współczesnością. Zespół badawczy uległ znacznemu poszerzeniu – oprócz geomorfologów, archeologa i paleobotanika w jego skład weszli także: geochemik i hydrochemik, hydrogeolog, diatomolg, torfoznawca, gleboznawca, fizyk, historyk oraz specjaliści prowadzący analizy makroszczątków roślinnych, a także analizy paleozoologiczne: kopalnych wioślarek, ameb skorupkowych i muchówek. Badania interdyscyplinarne torfowiska „Żabieniec” nie polegały na nie-uzasadnionym multiplikowaniu kolejnych analiz. Żadna analiza wykonana w oparciu o osady organo-geniczne z „Żabieńca” nie okazała się niepotrzebna. Szkoda jedynie, że własności ekosystemu jezior-no-torfowiskowego nie pozwoliły na rozwój niektórych spośród badanych mikroorganizmów przez całe minione 20 000 lat i nie udało się osiągnąć wyższej rozdzielczości analiz. Badania interdyscyplinarne miały na celu odtworzenie zmienności szeregu konkretnych parame-trów środowiska, w tym niektórych o charakterze ilościowym, uzyskanych z różnych źródeł za pomocą odpowiednich metod badawczych. Zbiór tak zgromadzonych danych, zwanych w literaturze danymi multi-proxy, obrazował ewolucję systemu torfowiskowego w funkcji czasu, odwzorowując tym samym zmiany środowiskowe. Osiągnięto dzięki temu m. in. ciągły obraz zmian roślinności, stosunków wodnych, zmian termicznych, wilgotnościowych, trofii, odczynu, denudacji mechanicznej i chemicznej oraz szeregu innych parametrów. Podstawę dla śledzenia zmian i ich analizy stanowił precyzyjnie sekwencjonowany rdzeń uzyskany z torfowiska, w którym wyróżniono łącznie 23 poziomy, z których 11 przypada na schyłek vistulianu, a 12 na holocen. Dzięki wykorzystaniu matematycznego modelu wiek-głębokość można było wyróżnione poziomy dokładnie ulokować w czasie. Tym razem na poziomie syntezy, jakościowy opis zmian środowiskowych, który jest zazwyczaj subiektywny ze swej natury, zo-stał zastąpiony interpretacją wyników ilościowych, zestawionych w kolejne diagramy, wykresy i krzy-we. Takie podejście umożliwi bardziej ścisłe odwoływanie się do uzyskanych wyników. Można zakła-dać, że w przyszłości badania interdyscyplinarne będą nabierały w coraz większym stopniu charakteru ilościowego, gdyż takie ujęcie gwarantuje tak potrzebny w nauce obiektywizm. W generalnie podobnym do wymienionego składzie specjalistów przeprowadzono badania inter-dyscyplinarne stanowiska Koźmin Las, przedstawiane w niniejszym tomie. W odróżnieniu od badań torfowiska „Żabieniec”, na którym analizowano miąższą serię organogeniczną, w Koźminie zetknęli-śmy się z problemem uzyskania maksimum informacji z serii biogenicznej o niewielkiej, zaledwie kil-kudziesięciocentymetrowej miąższości i innej genezie. Pozycja stratygraficzna analizowanej serii osa-dów organicznych i organiczno-mineralnych, a szczególnie jej znaczne rozprzestrzenienie i fakt, że zawiera ona dobrze zachowane i liczne świadectwa funkcjonowania późnovistuliańskiego lasu na dnie Kotliny Kolskiej, stanowią o jej unikalności. Występowanie grubego detrytusu organicznego pod po-stacią kilkuset pni powalonych in situ drzew oraz ich karp spowodowało konieczność włączenia do zespołu badawczego dendrochronologia, antrakologa oraz przedstawicieli z obszaru nauk leśnych. Wyrażamy nadzieję, że przedstawione w niniejszym tomie treści przyczynią się do postępu paleoge-ografii i pozwolą lepiej zrozumieć naturalne podłoże oraz kierunek, skalę i dynamikę zmian środowi-skowych, które nastąpiły w środowisku doliny stosunkowo dużej rzeki nizinnej z chwilą ostatecznego ustępowania warunków peryglacjalnych.
Ta pozycja jest dostępna przez Internet. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.
Dostęp do treści elektronicznej wymaga posiadania kodu PIN. Po odbiór kodu PIN zapraszamy do biblioteki.
E-book
W koszyku
Forma i typ
Gatunek
103 tom Acta Geographica Lodziensia zawiera sześć artykułów, z których pięć − uzupełnionych wspólnym załącznikiem na końcu tomu − przedstawia metody i wyniki specjalistycznych analiz mających na celu weryfikację hipotezy o dotarciu lądolodu warty do linii Radomsko− Przedbórz w obszarze na południowy wschód od Łodzi, zarówno w formie lobu Widawki jak i Pilicy-Luciąży. Wyniki badań w regionie łódzkim porównano z nowym spojrzeniem na strefę marginalną lądolodu warty na międzyrzeczu Krzny i Bugu. Układ strefy marginalnej ostatniej w środkowej Polsce transgresji lądolodu został zarysowany już blisko sto lat temu. W historii badań regionalnych, pogląd jest wiązany przede wszystkim z opublikowanym w Pracach Państwowego Instytutu Geologicznego dziełem „Dyluwium i morfologia środkowego Powiśla” S. Lencewicza (1927), który opisał rozdzielenie przez Wyżynę Łódzką lądolodu na dwa, obrzeżone przez formy czołowomorenowe wielkie jęzory: „nadwarciański” oraz „nadwiślański”. Poglądy międzywojenne uwzględniono w interpretacji genezy i wieku form glacjalnych na „Mapie Geologicznej Polski 1:300 000 arkusz Łódź A” (Dylik, Jurkiewiczowa 1950), która była głównym „reperem” wyznaczania zasięgu ostatniego lądolodu w okolicach Łodzi, poczynając od VI Kongresu INQUA w Polsce w 1961 r. do czasów współczesnych. Stało się tak niezależnie od faktu, że na Kongresie, obok interpretacji R. Galona i L. Roszkówny, powtarzającej zasięg lądolodu warty z mapy 1:300 000, została przez S. Z. Różyckiego przedstawiona również nowa koncepcja tego zasięgu, odchodząca od kryterium morfologicznego. Rozpoczynając okres intensywnych studiów nad morfogenezą warciańską H. Klatkowa (1972) opowiedziała się za poglądem S. Z. Różyckiego, niezależnie od lawinowego przyrostu informacji na temat południowej części lobu Widawki, który nastąpił w związku z badaniami prowadzonymi przez pracowników Państwowego Instytutu Geologicznego przy okazji dokumentacji bełchatowskiego złoża węgla brunatnego. Różnice poglądów zaznaczono na „Mapie Geologicznej Polski 1:200 000, ark. Łódź A − Mapa utworów powierzchniowych” (Klatkowa 1980) w formie rozległej strefy nierozdzielonych glin środkowopolskich. Mapa ta, w zakresie poglądów na temat rozważanej w 103 tomie Acta Geographica Lodziensia rozległości strefy ekstraglacjalnej lądolodu warty w południowo-wschodniej części regionu łódzkiego, stanowi świadectwo stanu wiedzy sprzed rozpoczęcia szczegółowego kartowania geologicznego. Autorskie badania paleogeograficzne prowadzone w całym dorzeczu doliny Wolbórki oraz współautorskie prace do „Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000” na arkuszu Tuszyn stały się podstawą przekonania o konieczności przesunięcia zasięgu lądolodu warty przynajmniej do linii Wolbórz–Tomaszów Mazowiecki (Turkowska 1992). Postulat, wysuwany również przez autorów innych arkuszy SMGP, został uwzględniony w reinterpretacji maksymalnego zasięgu tego lądolodu dokonanej przez Państwowy Instytut Geologiczny na „Mapie Geologicznej Polski 1:500 000” (Marks i in. 2006). Fakt ten ma niewątpliwie największe, niejako formalne, znaczenie w upowszechnianiu poglądu o likwidacji ekstraglacjalnej zatoki między lobami Widawki i Rawki lądolodu warty na południowy wschód od Łodzi. Zrealizowana w pierwszych latach bieżącego wieku krytyczna analiza pełnego dorobku geomorfologiczno-paleogeograficznego z obszaru regionu łódzkiego, w tym danych wynikających z badań do SMGP w skali 1:50 000, zainspirowała niżej podpisaną do wysunięcia hipotezy zasięgu lądolodu warty sięgającego północnych stoków wyżyn – Wzgórz Radomszczańskich i Grzbietu Przedborskiego – w formie lobu Pilicy-Luciąży oraz konfluencji lobów na linii wododziałowej garbu łódzkiego (por. „Geomorfologia regionu łódzkiego”, Turkowska 2006). Od 2007 roku weryfikacja stała się przedmiotem badań realizowanych w Katedrze Badań Czwartorzędu UŁ (od 2012 Katedra Geomorfologii i Paleogeografii). Badania glacjalne w obszarze między Piotrkowem Trybunalskim, Radomskiem a Przedborzem, kluczowym dla badanego problemu, zostały podjęte przez znającą teren z wcześniejszych badań nad rozwojem doliny Luciąży L. Wachecką-Kotkowską, która zaprosiła do współpracy grono specjalistów z dziedziny nauk o Ziemi. W latach 2011–2013 prace Zespołu Badawczego były finansowanie z grantu N N306 721140. Częściowe wyniki badań były już przedstawiane na konferencjach krajowych i zagranicznych oraz publikowane. Paleogeograficzne podsumowanie wszystkich materiałów zebranych w badanym wycinku terenu, wraz z pełną dokumentację badań w formie załączonej na CD bazy danych, przedstawiono w monografii p.t. „Rozwój rzeźby obszaru między Piotrkowem Trybunalskim, Radomskiem a Przedborzem w czwartorzędzie” (Wachecka-Kotkowska 2015). Jak wynika z artykułów przedstawionych w niniejszym tomie, zrealizowane badania dostarczyły licznych przesłanek potwierdzających istnienie lobu Pilicy-Luciąży i świadczą o jego częściowym pokryciu się z lobem Widawki w strefie garbu łódzkiego. Od strony południowej, obydwa loby wyznaczają maksymalny zasięg lądolodu warty na linii Radomsko–Kamieńsk–Rzejowice– Przedbórz w formie festonów, a istnienie strefy ekstraglacjalnej między lobem Widawki i Rawki (sensu lato) ogranicza się do małego obszaru na południe od Kamieńska (por. załącznik do tomu). W świetle obecnego stanu wiedzy, ten niewielki obszar nie należy więc do morfogenetycznego regionu łódzkiego, który w myśl definicji zaproponowanej przez niżej podpisaną w 2006 r., stanowi „...wycinek strefy warciańskiej o rzeźbie poligenicznej i złożonej, której ewolucja w kenozoiku była uwarunkowana przez położenie w strefie pogranicza wału metakarpackiego i depresji środkowopolskiej”. Przeprowadzone badania potwierdziły więc zasadność koncepcji regionu i uszczegółowiły przebieg jego południowej granicy. Porównywalność cech strefy marginalnej lądolodu warty w niewielkim, uważanym wcześniej za ekstraglacjalny wycinku środkowej Polski do cech tej strefy we wschodniej Polsce na międzyrzeczu Krzny i Bugu (por. Godlewska 2015, w tym tomie) określa charakter wniosków jako ponadregionalny. Wszystkim Autorom gorąco dziękuję za przygotowanie artykułów do 103 tomu Acta Geographica Lodziensia informujących o kolejnym etapie badań warciańskich w środkowej i wschodniej Polsce, co pozwoliło na podtrzymanie kronikarskich tradycji najstarszej serii wydawniczej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego, założonej przez Jana Dylika w 1948 r. Mam nadzieję, że dyskusja na temat przedstawionych w tomie metod i ich wyników doczeka się wkrótce pełnego podsumowania i że badania układu lobów Widawki i Pilicy-Luciąży (Rawki) w regionie łódzkim będą kontynuowane. Wyrażam opinię, że małe loby, których istnienie stanowi wspólny mianownik przedstawionych w tomie artykułów, powinny stać się przedmiotem szczegółowych zainteresowań badawczych w zakresie zróżnicowania lokalnych kierunków transgresji, dynamiki oraz efektów lito- i morfologicznych w całej, sensu stricte marginalnej, strefie lądolodu warty na pograniczu Niżu i Wyżyn.
Ta pozycja jest dostępna przez Internet. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.
Dostęp do treści elektronicznej wymaga posiadania kodu PIN. Po odbiór kodu PIN zapraszamy do biblioteki.
E-book
W koszyku
Forma i typ
Gatunek
ARTISTIC ALLERGIES In its literal application, the term allergy, connoting a reaction different from the customary – from the Greek allos (“different”) and ergos (“reaction”) – is used in the field of medicine. However, in the cultural domain, and particularly in the realm of art, one may discern some reactions analogous to the pathological behavior of a tissue when confronted with an allergen. Such behavior manifests itself in the form of negative sensitivity, lacking normal justification, which leads to a subconscious or semi-conscious avoidance of certain notions or works of art, or even to their active negation and rejection. Such reactions may be individual in nature or may be manifested by smaller or larger groups of people. The causes of such allergies or hypersensitivity may be genetic or environmental. They may be sought in the original circumstances or in some activities of the organism; one can try to established them by focusing on the incidence of the infection. Artistic allergies understood in this way have occurred frequently in the history of various arts, also manifesting themselves in the fields of art theory and aesthetics. The present issue of Art Inquiry sets out to describe some of their varieties and to examine the mechanisms governing their appearance and their subsequent course. Grzegorz Sztabiński Translated by Krzysztof Majer ALERGIE ARTYSTYCZNE Słowo alergia oznaczające odmienną reakcję (gr. allos – inny + ergosreakcja) stosowane jest w znaczeniu dosłownym w medycynie. W dziedzinie kultury, a chyba szczególnie w sztuce, zauważyć można jednak sposoby reagowania zachodzące analogicznie do patologicznej reakcji tkanek na alergen. Przejawiają się one jako pozbawione normalnego uzasadnienia negatywne uwrażliwienie, prowadzące do nieuświadomionego lub częściowo tylko świadomego pomijania, odrzucania pewnych idei lub dzieł, a także ich zwalczania lub negowania. Reakcje takie mogą mieć charakter indywidualny lub dotyczyć mniejszych lub większych grup ludzi. Ich uwarunkowania mogą być genetyczne albo środowiskowe. Przyczyn uczuleń lub nadwrażliwości poszukiwać można w warunkach początkowych czy sytuacjach rozwojowych, albo koncentrując się na występowaniu infekcji, zarażania się. Alergie artystyczne miały miejsce wielokrotnie w dziejach różnych dziedzin sztuki, a także w teoriach artystycznych i w estetyce. Opisaniu niektórych ich odmian, a także próbom prześledzenia zasad ich pojawiania się i przebiegu poświęcony jest niniejszy tom Art Inquiry. Grzegorz Sztabiński
Ta pozycja jest dostępna przez Internet. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.
Dostęp do treści elektronicznej wymaga posiadania kodu PIN. Po odbiór kodu PIN zapraszamy do biblioteki.
E-book
W koszyku
Forma i typ
Gatunek
Pole zainteresowań naukowych pisma stanowią teoretyczne i historyczne zagadnienia sztuk plastycznych, multimediów, filmu, dramatu i muzyki. Kolejne tomy mają charakter zbiorowych prac monograficznych. Podejmowane są w nich zagadnienia istotne z punktu widzenia współczesnej sztuki w powiązaniu aktualnymi zagadnieniami rozważanymi na gruncie nauk humanistycznych (np. globalizacją, posthumanizmem, cyberkulturą, zagadnieniami nowej wspólnoty itp.). Pismo jest rocznikiem. Publikuje teksty autorów polskich z większości ośrodków naukowych. Dążymy do uwzględniania prac młodych badaczy. Zamieszczanych jest też wiele artykułów autorów zagranicznych, np. z Anglii, Niemiec, Stanów Zjednoczonych, Słowenii, Ukrainy.
Ta pozycja jest dostępna przez Internet. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.
Dostęp do treści elektronicznej wymaga posiadania kodu PIN. Po odbiór kodu PIN zapraszamy do biblioteki.
E-book
W koszyku
Forma i typ
Gatunek
Margins and Marginalization The concepts spelled out in the title Margins and Marginalization usually carry negative connotations. They are associated with having to live outside the main current of events, or with the peripheral and thus inessential aspects of an artwork. Such an understanding assumes a sharp division into major, central, important elements, and minor or marginal ones. However, the validity of such division has been questioned by some contemporary theoreticians and artists. Its arbitrariness and relativist character had been also pointed out in the past. The aim of the 2014 volume is to investigate the occurrence of the titular concepts in the theory and practice of both old and contemporary art. We wish to examine different conceptualizations of margins and marginalization and we are open to a broad range of approaches to his topic.
Ta pozycja jest dostępna przez Internet. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.
Dostęp do treści elektronicznej wymaga posiadania kodu PIN. Po odbiór kodu PIN zapraszamy do biblioteki.
E-book
W koszyku
Forma i typ
Gatunek
Zwroty artystyczne Kategoria „zwrotu” w badaniach nad kulturą od kilkunastu lat wywołuje zainteresowanie u przedstawicieli różnych dziedzin humanistyki. Pisano wiele na temat performative turn, interpretative turn, postcolonial turn, translational turn, spatial turn, iconic turn itp. Czy sztuka jest tylko jednym z obszarów, na których owe zwroty dokonują się, czy też można mówić zwrocie artystycznym, jako szczególnej odmianie? Sugerujemy rozważenie tego zagadnienia nie tylko w odniesieniu do obecnego stanu kultury, a również przy wzięciu pod uwagę wcześniejszych okresów dziejów. Proponujemy wzięcie pod uwagę szerokiego sposobu rozumienia pojęcia „zwrot”. Może ono być przedmiotem rozważań o zasięgu ogólnokulturowym, ale można również odnieść je do określonej dziedziny sztuki, np. zachodzącej w niej przemiany stylistycznej, czy wreszcie nagłej modyfikacji postawy twórczej określonego artysty. Prezentujemy więc z jednej strony na artykuły dotyczące problematyki szeroko pojętych „wstrząsów” kulturowych i artystycznych, „zmącenia” zakładanych porządków, jak teksty omawiające konkretne przypadki twórczości jawiącej się jako działalność meandryczna, przebiegająca drogą kolejnych turns.
Ta pozycja jest dostępna przez Internet. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.
Dostęp do treści elektronicznej wymaga posiadania kodu PIN. Po odbiór kodu PIN zapraszamy do biblioteki.
E-book
W koszyku
Forma i typ
Gatunek
PERFORMATIVE ASPECTS OF ART The concept of performativity has been usually evoked in the discussions on the philosophy of language and the reflection on theatre and performance art. However, in recent years there have been some attempts to broaden its scope. The theoretically inclined researchers have been working out the main assumptions of the aesthetics of performativity. These are claimed to include the challenging of the boundaries of artistic disciplines, and emphasizing the active role of the recipients, for whom the art works become events developing in consequence of their actions. Besides those attempts to grasp the theoretical consequences of “the performative turn”, one should also note some very interesting practical analyses, employing the theory in the discussion on concrete works from different domain of art. It appears that one can discover transformational potential, focus on change rather than just existence, even in the domains traditionally regarded as “artifactual” (painting, sculpture, installations). The planned volume of “Art Inquiry” will be devoted to the reflection on both directions of expansion of the concept of performativity. We would like the authors to consider its general significance for aesthetics and for the theory of various domains of art. We also hope that they will show the changes occurring when its unique perspective is adopted in the discussion on both theatre, paratheatrical experiments, and film, and the domains which have traditionally emphasized the role of the artistic artifact. The title of this volume invites questions about the possible scope of performativity and its kinds. PERFORMATYWNE ASPEKTY SZTUKI Zagadnienie performatywności podejmowane było najczęściej w rozważaniach z zakresu filozofii języka oraz w refleksji nad teatrem i sztuką performance. W ostatnich latach zauważyć można jednak próby jego rozszerzenia. Z jednej strony zmierzają one do wypracowania założeń estetyki performatywności. Wśród jej cech wskazywane jest kwestionowanie granic poszczególnych dziedzin artystycznych, zaakcentowanie aktywnej roli odbiorców, dla których utwory stają się wydarzeniami rozwijającymi się w wyniku ich działań itd. Oprócz prób sformułowania teoretycznych konsekwencji „zwrotu performatywnego” zauważyć można także bardzo interesujące konkretne analizy polegające na uwzględnieniu właściwych dla niego założeń przy rozważaniu dokonań z różnych obszarów sztuki. Okazuje się, że nawet w obszarach twórczości uważanych tradycyjnie za „wytwórcze” (malarstwo, rzeźba, instalacja) odkryć można aspekty transformacyjne, zakładające nie trwanie, a przemiany. W najnowszym tomie „Art Inquiry” przewidywane jest rozważenie obu zasugerowanych wyżej obszarów ekspansji idei performatywności. Z jednej strony rozważone mają być jej ogólne konsekwencje dla estetyki i teorii różnych dziedzin sztuki. Z drugiej, pokazane zmiany występujące, gdy właściwy dla niej punkt widzenia zostanie uwzględniony zarówno w obszarze refleksji teatralnej, parateatralnej, filmowej, jak w dziedzinach, w których tradycyjnie akcentowano rolę wytwarzanego przedmiotu (dzieła). Tytuł tego tomu ma właściwie charakter pytania o możliwy zakres performatywności i jej odmiany.
Ta pozycja jest dostępna przez Internet. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.
Dostęp do treści elektronicznej wymaga posiadania kodu PIN. Po odbiór kodu PIN zapraszamy do biblioteki.
E-book
W koszyku
Forma i typ
Gatunek
THE HOMELESSNESS OF ART References to „being settled” somewhere and being „homeless” have reappeared in various disciplines of the humanities for a long time. Those concepts were used in different contexts and in different senses. In 20th century philosophy, much attention was paid to the Heideggerian concept of man as “the neighbour of Being”, i.e. his dwelling “in the nearness of Being”. This image led to attempts at discovering what is unique to the human condition. Lukacs offered a critique of „transcendental homelessness”, which he saw as characteristic of contemporary culture. Other philosophers pointed out that the fast-changing reality and the engagement in utopian projects characteristic for the condition of the modern man, are conducive to our loss of the sense of settlement. The second half of the 20th century introduced the discourse of unsettlement, non-belonging. Adorno negated the possibility of feeling at home in the world after Auschwitz. Other authors offered the concept of “the uncanny” (das Unheimliche), or being faced with strange and incomprehensible forces in one’s own home, only illusorily familiar. It has been also pointed out that the sense of settlement and the associated feeling of safety may turn out to be limiting. Freedom must mean the loss of the sense of safety, familiarity, commitment. Encountering what is different, marginal, often suffering or victimized (e.g. in feminist or postcolonial discourses) also sensitizes us to the importance of opening ourselves to new experience, which leads to the de-stabilization of our own monolithic home. The subject area outlined here may be variously related to art. On the one hand, art may be considered as an important voice in the discussion on our sense of belonging or uprootedness, on the other the question of whether it should be rooted in tradition, or leave this “home” to gain new experiences is also pertinent. The volume of Art Inquiry to which we seek your contributions will be devoted to this set of issues. Your prospective papers should concern some theoretical aspects of the concepts mentioned above in relation to art, artistic activity, reception of art works, or offer a case study of some artistic endeavour in which those concepts have taken a concrete shape. BEZDOMNOŚĆ SZTUKI Sformułowania nawiązujące do pojęć „zadomowienia” i „bezdomności” od kilkudziesięciu lat pojawiają się w różnych obszarach humanistyki. Występują one w wielu kontekstach i nadawany jest im różny sens. W filozofii XX wieku podstawowe znaczenie ma Heideggerowski problem człowieka jako „sąsiada bycia”, czyli zamieszkiwania przez niego w „bliskości wobec bycia”. Ta wysoka ocena bliskości prowadziła do sugestii odzyskania tego, co własne i właściwe dla ludzkiego sposobu istnienia. Lukacs poddawał krytyce „transcendentalną bezdomność”, którą uważał za charakterystyczną dla współczesnej kultury. Inni filozofowie zwracali uwagę na to, że zachodzenie szybkich zmian, a także formułowanie utopijnych projektów charakterystyczne dla nowoczesnej kondycji człowieka, sprzyja utracie uczucia zadomowienia. W drugiej połowie XX wieku, rozwijał się też dyskurs związany z kryzysem zamieszkiwania. Adorno negował możliwość uczucia zadomowienia w świecie po Auschwitz. Inni autorzy brali pod uwagę „nieswojość” (das Unheimliche), czyli występowanie obcych i niezrozumiałych sił we własnym domu, pozornie tylko oswojonym. Podkreślano też, że zadomowienie i związane z nim poczucie bezpieczeństwa może okazać się ograniczające. Za wolność płaci się przecież na ogół utratą poczucia bezpieczeństwa, zanikiem stanu bliskości, zażyłości. Także wzięcie pod uwagę tego, co inne, marginalne, często cierpiące lub poszkodowane (np. w dyskursach feministycznym i postkolonialnym), uwrażliwia na rolę otwarcia, które prowadzi do destabilizacji monolitycznie pojmowanego własnego domu. Zarysowany tu krąg problematyki w różny sposób odnosi się do sztuki. Z jednej strony może ona być rozważana jako ważny głos w sporach dotyczących zadomowienia i bezdomności, z drugiej zaś w odniesieniu do niej samej można stawiać pytania o potrzebę zakorzenienia w tradycji, albo poszukiwania przez nią nowych miejsc. Wzięciu pod uwagę tego bogatego zestawu zagadnień poświęcony będzie tegoroczny tom „Art Inquiry”. Nadsyłane artykuły dotyczyć mogą albo teoretycznych aspektów zadomowienia i bezdomności w sztuce, działalności artysty, odbiorze dzieł, albo prezentować konkretne przykłady z zakresu różnych dziedzin twórczości artystycznej, w których tytułowe zjawisko przybierało konkretną postać.
Ta pozycja jest dostępna przez Internet. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.
Dostęp do treści elektronicznej wymaga posiadania kodu PIN. Po odbiór kodu PIN zapraszamy do biblioteki.
E-book
W koszyku
Forma i typ
Gatunek
Seria „Recherches sur les déformations” publikuje oryginalne prace z matematyki, fizyki i ich zastosowań związanych ze zniekształceniami (deformacjami) struktur matematycznych i fizycznych jak funkcji i odwzorowań, metryki, symetrii i innych struktur geometrycznych, pola fizycznego, sił i łamania symetrii i struktur fizycznych, struktur chemii fizycznej, biofizyki i sterowania optymalnego w szczególności związanych z hamiltonianem i entropią.
Ta pozycja jest dostępna przez Internet. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.
Dostęp do treści elektronicznej wymaga posiadania kodu PIN. Po odbiór kodu PIN zapraszamy do biblioteki.
Pozycja została dodana do koszyka. Jeśli nie wiesz, do czego służy koszyk, kliknij tutaj, aby poznać szczegóły.
Nie pokazuj tego więcej