PERFORMATIVE ASPECTS OF ART The concept of performativity has been usually evoked in the discussions on the philosophy of language and the reflection on theatre and performance art. However, in recent years there have been some attempts to broaden its scope. The theoretically inclined researchers have been working out the main assumptions of the aesthetics of performativity. These are claimed to include the challenging of the boundaries of artistic disciplines, and emphasizing the active role of the recipients, for whom the art works become events developing in consequence of their actions. Besides those attempts to grasp the theoretical consequences of “the performative turn”, one should also note some very interesting practical analyses, employing the theory in the discussion on concrete works from different domain of art. It appears that one can discover transformational potential, focus on change rather than just existence, even in the domains traditionally regarded as “artifactual” (painting, sculpture, installations). The planned volume of “Art Inquiry” will be devoted to the reflection on both directions of expansion of the concept of performativity. We would like the authors to consider its general significance for aesthetics and for the theory of various domains of art. We also hope that they will show the changes occurring when its unique perspective is adopted in the discussion on both theatre, paratheatrical experiments, and film, and the domains which have traditionally emphasized the role of the artistic artifact. The title of this volume invites questions about the possible scope of performativity and its kinds. PERFORMATYWNE ASPEKTY SZTUKI Zagadnienie performatywności podejmowane było najczęściej w rozważaniach z zakresu filozofii języka oraz w refleksji nad teatrem i sztuką performance. W ostatnich latach zauważyć można jednak próby jego rozszerzenia. Z jednej strony zmierzają one do wypracowania założeń estetyki performatywności. Wśród jej cech wskazywane jest kwestionowanie granic poszczególnych dziedzin artystycznych, zaakcentowanie aktywnej roli odbiorców, dla których utwory stają się wydarzeniami rozwijającymi się w wyniku ich działań itd. Oprócz prób sformułowania teoretycznych konsekwencji „zwrotu performatywnego” zauważyć można także bardzo interesujące konkretne analizy polegające na uwzględnieniu właściwych dla niego założeń przy rozważaniu dokonań z różnych obszarów sztuki. Okazuje się, że nawet w obszarach twórczości uważanych tradycyjnie za „wytwórcze” (malarstwo, rzeźba, instalacja) odkryć można aspekty transformacyjne, zakładające nie trwanie, a przemiany. W najnowszym tomie „Art Inquiry” przewidywane jest rozważenie obu zasugerowanych wyżej obszarów ekspansji idei performatywności. Z jednej strony rozważone mają być jej ogólne konsekwencje dla estetyki i teorii różnych dziedzin sztuki. Z drugiej, pokazane zmiany występujące, gdy właściwy dla niej punkt widzenia zostanie uwzględniony zarówno w obszarze refleksji teatralnej, parateatralnej, filmowej, jak w dziedzinach, w których tradycyjnie akcentowano rolę wytwarzanego przedmiotu (dzieła). Tytuł tego tomu ma właściwie charakter pytania o możliwy zakres performatywności i jej odmiany.

Cieszyński Almanach Pedagogiczny jest periodykiem o tematyce ogólnopedagogicznej, otwartym na szeroko rozumianą współpracę. Powstał z inicjatywy Dyrekcji Instytut Nauk o Edukacji Wydziału Etnologii i Nauk o Edukacji w Cieszynie, Uniwersytet Śląski. Tom IV Almanachu na temat Nauczyciel wartością w edukacji. W części recenzje omówiono publikację Elżbiety Marek Koncepcje kształcenia dzieci i nauczycieli w twórczości Ryszrda Więckowskiego (Piotrków Trybunalski 2013). Całość zamyka Kronika, w której podano wybrane osiągnięcia z pracy Instytutu. Almanach (Tom IV) jest skierowany do teoretyków i praktyków historii wychowania i nauczania, pedagogów, nauczycieli, studentów pedagogiki, historii, wiedzy o kulturze i osób zainteresowanych problematyką pedagogiczną.

Cieszyński Almanach Pedagogiczny jest periodykiem o tematyce ogólnopedagogicznej, otwartym na szeroko rozumianą współpracę. Powstał z inicjatywy Dyrekcji Instytut Nauk o Edukacji Wydziału Etnologii i Nauk o Edukacji w Cieszynie, Uniwersytet Śląski. Tom 6 Almanachu na temat Miejsce jako wartość kulturowa prezentuje rozważania pedagogiczne, kulturalne, społeczne nad zagadnieniem miejsca i jego wymiaru symbolicznego, kulturalnego i społecznego. W części recenzje omówiono publikację Józefy Bałachowicz, Ireny Adamek (red. naukowa), Kreatywność jako wymiar profesjonalizacji przyszłych nauczycieli wczesnej edukacji. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, 2017, s. 264. Całość zamyka Kronika, w której podano wybrane osiągnięcia z pracy Instytutu. Almanach (Tom 6) jest skierowany do teoretyków i praktyków aksjologii wychowania i nauczania, pedagogów, nauczycieli, studentów pedagogiki, wiedzy o kulturze i osób zainteresowanych wychowawczymi i kulturalnymi aspektami pedagogiki. Publikacja jest adresowana do szerokiej rzeszy nauczycieli, badaczy, animatorów kultury. Monografia może stanowić źródło inspiracji do ciekawych propozycji i badań nad wartościami symbolicznymi, kulturowymi i społecznymi miejsca w naszym życiu indywidualnym oraz zbiorowym.

Pierwszy rocznik „Prac Polonistycznych ukazał się w Łodzi w 1937 roku, z inicjatywy wybitnych humanistów związanych z Wolną Wszechnicą (ze Stefanią Skwarczyńską na czele). Pismo na trwałe związało się z Łodzią i regionem, ale od początku było periodykiem o charakterze ogólnopolskim. Po wojnie, nie przestając pełnić funkcji forum środowiska macierzystego, zyskiwało z każdym wydanym tomem coraz większy zasięg oddziaływania i coraz mocniejszą pozycję ogólnopolską. Przyjęto i konsekwentnie realizowano zasadę, aby publikować w kolejnych rocznikach artykuły literaturoznawców z rozmaitych ośrodków i środowisk, oraz aby byli to najlepsi specjaliści w zakresie danej problematyki. W ciągu ponad siedemdziesięciu lat istnienia „Prace Polonistyczne” zyskały uznanie i wysoką rangę ze względu na to, że każdy rocznik w zgodnej opinii badaczy wydatnie wzbogacał wiedzę o rodzimej literaturze. Rozprawy opublikowane w „Pracach Polonistycznych” weszły w dziesiątkach pozycji do podstawowej bibliografii każdej epoki literackiej i każdej dziedziny literaturoznawstwa.

Pierwszy rocznik „Prac Polonistycznych ukazał się w Łodzi w 1937 roku, z inicjatywy wybitnych humanistów związanych z Wolną Wszechnicą (ze Stefanią Skwarczyńską na czele). Pismo na trwałe związało się z Łodzią i regionem, ale od początku było periodykiem o charakterze ogólnopolskim. Po wojnie, nie przestając pełnić funkcji forum środowiska macierzystego, zyskiwało z każdym wydanym tomem coraz większy zasięg oddziaływania i coraz mocniejszą pozycję ogólnopolską. Przyjęto i konsekwentnie realizowano zasadę, aby publikować w kolejnych rocznikach artykuły literaturoznawców z rozmaitych ośrodków i środowisk, oraz aby byli to najlepsi specjaliści w zakresie danej problematyki. W ciągu ponad siedemdziesięciu lat istnienia „Prace Polonistyczne” zyskały uznanie i wysoką rangę ze względu na to, że każdy rocznik w zgodnej opinii badaczy wydatnie wzbogacał wiedzę o rodzimej literaturze. Rozprawy opublikowane w „Pracach Polonistycznych” weszły w dziesiątkach pozycji do podstawowej bibliografii każdej epoki literackiej i każdej dziedziny literaturoznawstwa.

Od Redakcji Prezentowany zeszyt „Przeglądu Socjologicznego” poświęcony został dziejom socjologii polskiej. Pragniemy przy tej okazji przypomnieć wydarzenie z roku 1860, a więc sprzed 150 lat, kiedy to wydano dwie książki: we Lwowie: Myśl ogólną fizyologii powszechnej Józefa Supińskiego oraz w Warszawie Uwagi nad obecnym stanem robotników wiejskich w Królestwie Polskim Ludwika Górskiego. Rok 1860 przyjąć można jako cezurę w dziejach refleksji o społeczeństwie, datę narodzin w Polsce właściwej socjologii. W obu tych pracach nawiązano do socjologów francuskich - do Augusta Comte`a (Supiński) i do Frédèrica Le Play`a (Górski). Działo się to w 21 lat po opublikowaniu tomu IV Kursu filozofii pozytywnej, gdzie Comte wprowadził nową nazwę do leksykonu nauk - „socyologia”, jak to się naówczas u nas pisało, w 5 lat po wydaniu Les Ouvriers européens pióra francuskiego socjografia. Daty to stosunkowo wczesne,zważywszy, że rozprzestrzenianie się idei tej nowej nauki na świecie nabrało tempa przede wszystkim za sprawą Herberta Spencera, którego socjologiczna twórczość poczęła się dopiero w szóstej dekadzie XIX stulecia. Supiński zaczynał swą pracę od pytania, o to „gdzież są ludzie w przeszłości całej, którzy by dostrzegli i zrozumieli przyrodzony organizm stowarzyszenia ludzkiego?”, zaś Górski głosił, iż wszelkie opinie o rzeczywistości społecznej wsi „winny być poparte gruntownym zbadaniem moralnego i materialnego stanu pojedynczych rodzin robotników w różnych okolicach kraju”.

Zagadnienia Rodzajów Literackich to wielojęzyczne czasopismo zostało powołane przez założycieli przede wszystkim dla prezentacji problematyki genologicznej w ujęciach badaczy z Polski i z całego świata. Redakcja podjęła też publikację, w każdym zeszycie, materiałów do przyszłego słownika rodzajów literackich. Oprócz tego ukazywały się tu również artykuły komparatystyczne i teoretycznoliterackie. Obecnie redaktorzy zachowując dotychczasowy profil pisma, otwierają szerzej łamy dla wszelkiego typu studiów literaturoznawczych bez względu na tematykę i założenia metodologiczne. Pojawiać się będą w "Zagadnieniach Rodzajów Literackich" także teksty o tematach kulturoznawczych, które będą penetrować bliższe i dalsze konteksty literatury. "ZRL" to jedyne w Polsce czasopismo wielojęzyczne, w którym kształtuje się międzynarodowa współpraca literaturoznawców Wschodu i Zachodu. Na jego wzór powstał swego czasu w USA genologiczny periodyk „Genre” (o czym anonsowali w artykule wstępnym z pierwszego tomu jego redaktorzy).

Zagadnienia Rodzajów Literackich To wielojęzyczne czasopismo zostało powołane przez założycieli przede wszystkim dla prezentacji problematyki genologicznej w ujęciach badaczy z Polski i z całego świata. Redakcja podjęła też publikację, w każdym zeszycie, materiałów do przyszłego słownika rodzajów literackich. Oprócz tego ukazywały się tu również artykuły komparatystyczne i teoretycznoliterackie. Obecnie redaktorzy zachowując dotychczasowy profil pisma, otwierają szerzej łamy dla wszelkiego typu studiów literaturoznawczych bez względu na tematykę i założenia metodologiczne. Pojawiać się będą w "Zagadnieniach Rodzajów Literackich" także teksty o tematach kulturoznawczych, które będą penetrować bliższe i dalsze konteksty literatury. "ZRL" to jedyne w Polsce czasopismo wielojęzyczne, w którym kształtuje się międzynarodowa współpraca literaturoznawców Wschodu i Zachodu. Na jego wzór powstał swego czasu w USA genologiczny periodyk „Genre” (o czym anonsowali w artykule wstępnym z pierwszego tomu jego redaktorzy).