Polska jest jednym z beneficjentów netto unijnego budżetu. Fundusze unijne nie tylko stanowią istotne źródło finansowania inwestycji, lecz także często determinują aktywność inwestycyjną władz samorządowych. Zasadność realizacji inwestycji finansowanych ze źródeł europejskich, a także ich implikacje społeczno-gospodarcze oraz fiskalne, zwłaszcza w kontekście zadłużenia publicznego, są jednak różnie oceniane. Monografia ma na celu prezentację wyników badań oraz doświadczeń i ocen w zakresie funkcjonowania funduszy Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego w regionach w Polsce. Obszary problemowe obejmują wiele zagadnień związanych z pozyskiwaniem, zarządzaniem i wykorzystaniem funduszy europejskich. Podzielono je na dwie tematyczne części. Część pierwsza dotyczy uwarunkowań wykorzystania funduszy europejskich, natomiast w drugiej zbadano wpływ funduszy europejskich na rozwój społeczno-gospodarczy wybranych regionów w Polsce.

W numerze [Contents]: Artykuły [Aricles] Maria Halamska: Transformacja wsi 1989–2009: zmienny rytm modernizacji [The Polish countryside in the process of transformation 1989–2009: A differing pace of modernization], s. 5–24; Bohdan Jałowiecki: Studia miejskie – między historią a teorią [Urban studies: Between history and theory], s. 26–40; Dorota Węziak-Białowolska: Ocena kapitału ludzkiego oraz jego zróżnicowanie demograficzne, społeczne i ekonomiczne w Polsce i województwie podkarpackim – analiza porównawcza [The human capital of different socio-economic groups in Poland and in the Podkarpackie Voivodeship], s. 41–57; Robert Pyka: Lokalne gouvernance jako przejaw dehierarchizacji procesów decyzyjnych oraz nowa forma dialogu społecznego [Local governance as an example of de-hierarchization of the decision-making process and a new form of social dialogue], s. 58–75; Monika Mularska-Kucharek: Zaufanie jako fundament życia społecznego na przykładzie badań w województwie łódzkim [Trust – a fundamental component of social life. A study of the Lodz Voivodeship], s. 76–91; Paweł Tomaszewski, Janusz Zaleski, Marek Zembaty: Oczekiwane efekty realizacji polityki spójności Unii Europejskiej na poziomie regionalnym w Polsce [The expected effects of the EU cohesion policy on the regional level in Poland], s. 92–117; Tomasz Skica, Andrzej Kiebała, Tomasz Wołowiec: Stymulowanie lokalnej konkurencyjności gmin na przykładzie podatku od środków transportowych [Stimulating local competitiveness of communities: The case of the tax on means of transport], s. 118–139. RECENZJE Roman Szul: Wendelin Strubelt (red.), Der gebändigte Raum. Bilder und Texte zur Raumnutzung in Deutschland , s. 140–144; Maciej J. Nowak: Jan Maciej Chmielewski, Grzegorz Węcławowicz (red.), Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego a miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego , s. 145–148.

ISSN: 1509-4995 W numerze: Artykuły Agnieszka Olechnicka, Adam Płoszaj: Współpraca ośrodków naukowych w Polsce [Spatial aspects of collaborative networks in science: Lessons from Poland], s. 5–22; Jacek Poniedziałek: Kształtowanie się regionu na Warmii i Mazurach [Creating a region in Warmia and Masuria], s. 23–42; Marek W. Kozak: Turystyka: niewykorzystywana szansa rozwojowa regionów? [Tourism: A lost opportunity for regional development?], s. 43–59; Tomasz Grzegorz Grosse: Kierunki zmian w polityce spójności UE. Analiza wybranych nurtów dyskusji prowadzonej w latach 2008–2010 [The directions of future changes in the EU Cohesion Policy. Selected topics of the 2008–2010 debate], s. 60–82; Dominika Wojtowicz, Michał Wolański, Łukasz Widła-Domaradzki: Ocena rzeczywistych efektów projektów współfinansowanych z funduszy unijnych na przykładzie projektu przebudowy skrzyżowań [Impact evaluation of EU-co-financed projects – a case study of crossroads reconstruction], s. 83–104; Janina Kotlińska, Maciej J. Nowak: Gospodarowanie powiatowym zasobem nieruchomości a rozwój lokalny [Economy of district property and local governance], s. 105–122. Sprawozdania Dorota Celińska-Janowicz : Sprawozdanie z konferencji „Wieś jako przedmiot badań naukowych na początku XXI wieku”, s. 123–125. Recenzje Andrzej Miszczuk: Piotr Eberhardt, Migracje polityczne na ziemiach polskich (1939–1950), s. 126–127; Maciej J. Nowak: Jolanta Jakóbczyk-Gryszkiewicz, Tendencje przestrzenne w kształtowaniu cen ziemi w Polsce po 1990 roku, s. 128–130. Periodyk wydawany przez Wydawnictwo Naukowe Scholar Sp. z o.o. wraz z Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych UW.

Niniejsza publikacja stanowi kolejną z cyklu „Polityka spójności Unii Europejskiej – cele, efekty realizacji, problemy do dyskusji”. Myślą przewodnią bieżącego tomu jest dekada członkostwa Polski w Unii Europejskiej oraz rola polityki spójności w rozwoju Europy zarówno w minionym dziesięcioleciu, jak i w przyszłości. Ostatnie 10 lat było dla UE, krajów członkowskich, regionów i polityki spójności czasem wielu zdarzeń, których efekty odnajdujemy w polityce, gospodarce, sferze społecznej czy w środowisku. Kryzys spowodował, że dysproporcje między regionami zaczęły zanikać, a bezrobocie znacząco wzrosło w większości krajów Unii. Zauważono, że odwrócił się długotrwały trend zbieżności PKB i stopy bezrobocia w UE, co dotknęło w szczególności regiony Europy Południowej. W okresie 2007-2012 spośród 277 regionów UE w 210 wzrosło bezrobocie, a w 50 z nich stopa bezrobocia wzrosła ponad dwukrotnie. Sytuacja jest szczególnie niepokojąca w przypadku ludzi młodych, ponieważ w 2012 r. prawie w połowie regionów stopa bezrobocia wśród młodzieży wynosiła ponad 20%. Kolejnym negatywnym efektem kryzysu gospodarczego był wzrost ubóstwa i wykluczenia, co przyczyniło się do spowolnienia realizacji celów wyznaczonych w strategii „Europa 2020”. Od 2008 do 2013 r. inwestycje publiczne w całej UE spadły realnie o 20%. W bieżącym okresie programowania 2014-2020 budżet polityki spójności w łącznej kwocie ponad 450 mld EUR (licząc ze współfinansowaniem krajowym) będzie wydatkowany na inwestycje oraz pomoc rozwojową dla obszarów, które mogą bezpośrednio oddziaływać na wzrost zatrudnienia i PKB. Środki europejskie mają być skierowane głównie na wspieranie MŚP, badań, rozwoju i innowacji, edukacji, gospodarki niskoemisyjnej, ochrony środowiska, walki z bezrobociem i wykluczeniem społecznym, na rozwój infrastruktury łączącej obywateli UE oraz modernizację organów administracji publicznej. Autorzy bieżącego tomu, pochodzący z europejskich ośrodków naukowych i badawczych, koncentrują się szczególnie na relacjach łączących politykę gospodarczą i społeczną na szczeblu krajowym i regionalnym. Treść publikacji dotyczy teoretycznych i praktycznych aspektów polityki spójności w okresie 2004-2020 w ujęciu ponadnarodowym, krajowym, regionalnym i lokalnym. Dyskusja poświęcona polityce spójności w różnych wymiarach i aspektach wskazuje na zróżnicowane podejście autorów do kwestii konwergencji i dywergencji w Unii Europejskiej, ekonomicznych aspektów pomocy regionalnej, czy też roli statystyki w badaniach naukowych i procesach podejmowania decyzji rozwojowych.